Lang hebben we moeten wachten. Maar nu is het zover, het is een kwestie van dagen, een dag? En dan zijn ze er weer: de Eldense Blauwe pruimen! Dacht ik 2 dagen geleden dat het nog wel even zou duren, nu ben ik verbaasd over de snelheid van rijpen. Woensdag 21 juli verwacht ik dat de eerste Eldense Blauwe pruimen geplukt kunnen gaan worden.
Eldense Blauwe pruimen laag bij de grond, aan de omgevallen oude Eldense Blauwe boom van buurman Jaap, 19 juli’21
Ja, we hebben nachtvorstschade gehad. Aan sommige bomen zitten daarom heel weinig Eldense Blauwe pruimen. Maar bomen die net gunstig hebben gestaan, kunnen tjokvol zitten! Als eigenaar van zo’n tjokvolle boom word je ook niet vrolijk want iedere seconde kun je verstijven door het afgrijselijke geluid van een scheurende tak. Een geluid dat door merg en been gaat. Links en rechts in de regio zijn al zware takken volbeladen met nog groene pruimen bezweken onder de zware last. Met name bij wat oudere hoogstammen moet periodiek afscheid genomen worden van een knoestige tak die jaren lang vol overgave vruchten geschonken heeft. Aan alles komt een einde… Ook aan het leven van een pruimenboom.
Een afgescheurde gesteltak bij een Opal hoogstamboom, 15juli ’21 na langdurige regenval
De trotse bomen wier bloesem de vorst heeft overleefd, gaan nu gebukt onder een zware last. Het zat deze bomen ook allemaal mee: eerst de vorst overleefd, daarna veel veel regen ontvangen, gecombineerd met redelijk goede temperaturen. Ja, dan krijgt de boom veel pruimen. Als pruimenteler ben je dan gewaarschuwd: wees beducht voor het scheurende hout! De remedie tegen takbreuk is voor de geduldigen onder ons: krenten. Handmatig de overvloed aan pruimpjes weghalen, in een vroeg tijdsbestek. Een monnikenwerk. Maar het betaalt zich uit. De takken blijven waarschijnlijk heel, en de pruimen worden per stuk groter. De tweede remedie is wat riskanter: stutten. Met lange houten staken waarop een ‘mik’ wordt geknoopt (een Y vormig stuk hout) wordt de zwaarbeladen tak voorzien van een extra steun. Er is uiteraard van alles geprobeerd om takbreuk te voorkomen. Vroegere fruitkwekers hebben wat afgeknutseld met houten en stalen constructies. Alles om de takken te behouden. Maar het blijft riskant want met een windvlaag kan de stut onder de boom vandaan vallen. En bij rukwinden heeft de boomkroon de neiging te gaan ‘draaien’ om de as, de stam. En daar is geen stut tegen bestand.
De omgevallen oude Eldense Blauwe boom van buurman Jaap, 19 juli
In vooroorlogse tijden was in en rond Elden de pruimenteelt van veel grotere omvang dan tegenwoordig. Er komt echt geen veilingwagen meer in Elden. Dat was tot in de jaren 80 wel anders! Fruittelers probeerden ieder op hun eigen manier hun bomen te behouden. Mijn vader was geen krenter. Hij was een stutter. De mikken werden gezaagd uit meestal pruimenhout dat helaas toch afscheurde. Zo werd van de nood een deugd gemaakt en leverde een afgescheurde tak toch nog wat rendement op. De ontstane mik ging op een lange lat, of een stalen buis, net naar gelang voorhanden was. Met het touw van hooibalen werd de mik vastgebonden aan de lat. Ook ik ben een stutter en geen krenter. Het liefst haal ik de mikken uit het hout van de kerspruim omdat dit zo sterk is.
Een overbeladen tak vol met kleurende Eldense Blauwe, 18 juli
Dezelfde tak maar dan twee dagen later, op 20 juli
Bijna rijp….. 23 juli
In de jaren 70 kwam ‘Westerveld’ in handen van de gemeente. Onze boomgaard grensde aan dit Westerveld, dat ooit toebehoorde aan het landhuis van de familie Van Voorst tot Voorst en waar de oude Walter met onder meer prins Hendrik de nodige feesten heeft gevierd. Ten tijde van de verkoop stonden er kassen waar onder meer perziken, druiven en tomaten werden geteeld. Gemeente Arnhem, toen een jaar of 10 de gemeente waar Elden onder was komen te vallen, had besloten dat het voormalig bezit van de adellijke familie moest worden omgevormd tot een park. De aanwezige kassen werden daarom gesloopt. Voor mijn vader was het vervolgens een kleine moeite om de 4 tot 5 meter lange latten van hardhout waarin het glas had gezeten, te confisqueren. Het bleken ideale latten om mikken op te binden en als stut te gebruiken.
Bijna 25 jaar later maak ik nog altijd gebruik van deze latten, mocht het nodig zijn. Want als ik ergens rillingen van krijg, dan is dit van het geluid van scheurend pruimenhout…