4 Dagwaarde en zelfkennis

De visa zijn binnen – toch nog sneller dan verwacht – en de tickets zijn geboekt. Dinsdag vertrekken we. ‘s Avonds ongeveer half negen. Morgen is daar het laatste volledige etmaal thuis.  Vandaag ontvangen we nog de nodige mensen thuis. Schoonouders Johan en Nel zouden komen; Johan heeft echter Corona opgelopen. Wie verzint dit?

Gisteren was een improductieve dag. Dat heb je soms. Het begon met gestruikel over een drempel. Door chemo heb ik last gekregen van neuropathie en nu met krachtverlies in armen en benen. Is er mee te leven? Wat mij betreft prima. Maar ja, wel even opletten bij hoge op- en afstapjes. Pillen kunnen een uitkomst zijn.  Zo worden bloedverdunners langzamerhand door half Nederland geslikt en ik behoor inmiddels ook tot die slikkende kudde. Juist dan is struikelen niet handig want ik zie het dunne bloed in hoog tempo langs mijn scheen naar beneden druppelen. Het pilletje dat ik slik om de stoelgang voortvarend te houden doet intussen ook zijn werk en het toilet blijkt net wat meters te ver weg te staan. Ook dat nog. Te laat kom ik dus op het voetbalveld van Eldenia aan, waar zoon Teun vertoeft. Hij is kennelijk deze ochtend te laat gekomen en voor straf zit hij op de bank. De camera om de laatste voetbalwedstrijd van Teun te filmen kan dus uit blijven. Wanneer de rust aanbreekt, vertrek ik naar Angeren waar Jort voetbalt. Daar kijk ik een half uurtje om vervolgens naar de stad te kunnen gaan waar bij de Watermolen GraanGeluk een oogstfeest met kramen heeft georganiseerd.  Jort staat met rust met 3-0 voor. Ik zie Angeren terugkomen naar 3-2. Later hoor ik van Jort dat Eldenia in Angeren met 5-2 gewonnen heeft. Dat is een meevaller. In Elden wordt de eindstand 2-4 met nota bene twee goals van Teun! Teun is vanaf zijn vijfde jaar ingezet als snelle stofzuiger achterin. Hij is uitgegroeid tot een solide want snelle en sterke centrale verdediger die recentelijk ontdekt heeft dat scoren ook leuk kan zijn. Zowaar wordt hij bij een 0-2 ruststand rechtsvoor neergezet en weet hij de enige twee doelpunten voor de thuisclub te scoren. Kijk, dat had ik nou graag op film gehad….

Bij de Watermolen zou ik Twan treffen. Dit gaat niet door want ook hij loopt uit het schema. Gelukkig zijn er genoeg andere mensen om leuk mee te praten. GraanGeluk is een geweldig principe van natuurlijk agrarisch beheer waar de functies natuur, cultuur en landbouw naast en tussen elkaar bestaan en elkaar voortdurend versterken. Het is een middeleeuwse formule die eeuwenlang gefunctioneerd heeft, een formule die Marcel van Silfhout nieuw leven inblaast, met hulp van Graandeelhouders, agro-ecologen en tal van andere mensen. En natuurlijk met hulp van klanten die bereid zijn het heerlijke bier en het heerlijke brood  – ambachtelijk gemaakt van zeer oude graansoorten als: rode emmer, eenhoorn en chavallier – bij hem te kopen, bijvoorbeeld in zijn prachtige Bakkerista in de Arnhemse Steenstraat, bekend van Monopoly.

Eenmaal thuis weet ik de accu niet meer zodanig op te laden dat ik kan gaan schrijven aan het Eldense Blauwe boek. Ik ben bezig met een hoofdstuk over Van der Plassche. Deze man heeft twee reisverslagen laten verschijnen; twee keer is hij op reis geweest naar de USA. Voor de ontwikkeling van de Nederlandse fruitteelt zijn deze reisverslagen van enorm belang geweest. Daar moet ik absoluut bij stil staan. Maar telkens val ik in slaap. Komt dit doordat ik de dexametason heb afgebouwd naar 2 mg per dag? Dit zou maar zo kunnen. Of is het de spanning die onderhuids ontstaat over de reis? Of is de kanker actief aan het worden en is mijn lichaam nu aan het vechten? Ook dit is een veelgehoorde verklaring die mensen om mij heen gratis verstrekken. Ik weet het niet. Ik leg me er letterlijk bij neer en zelfs bij het kijken naar het door mij recentelijk ontdekte TV programma op Discovery Wheeler Dealers begin ik te knikkebollen zodra Edd China minutieus uitleg geeft  bij de oorzaak van een raar geluid dat de motor maakt in de vierde versnelling.

Wat mij zo aanspreekt in dit programma is de oplossing. Zo rijdt de handelaar Mike in een oude Jaguar uit de jaren zestig. Een Mark II? De auto lijkt wel de stoomboot van Sinterklaas, met al die blauwe rook uit de uitlaat. Vervolgens gaat de monteur – ik meen Edd – beredeneren wat de oorzaak zou kunnen zijn. Via de redeneerlijn komt hij tot de conclusie dat een filtertje verstopt zou kunnen zijn. Na wat gepiel komt opeens een pikzwart filter voorbij. Het filter wordt geschoond en voilà: probleem opgelost! Want – en dit klinkt achteraf dan zo logisch – door het verstopte filter kan overtollig brandstofmengsel niet afgevoerd worden en worden de mengsels teruggeduwd naar de zuigers alwaar de boel alsnog verbrandt, wat leidt tot de dikke blauwe rook uit de uitlaat. Zelfs ik als absolute autoleek denk dit te snappen.

Met ziektes werkt het ook zo. Honderd jaar geleden stierven mensen massaal aan suikerziekte. Insuline was er nog net niet. Nu spuiten misschien wel miljoenen mensen iedere dag een beetje insuline en ze functioneren volledig. Een oplossing hoeft niet altijd ingewikkeld te zijn. Integendeel. Een goede oplossing is in de kern per definitie eenvoudig. De optimalisatie kan ingewikkeld worden. Maar dat is geen issue. Stapje voor stapje worden proto oplossingen vanzelf geoptimaliseerd. Een kwestie van stapjes zetten en geduld houden in combinatie met het vasthouden aan vindingrijkheid. Het lijkt erop dat we als samenleving steeds meer moeite hebben met het doordringen tot de kern van problemen. Het lijkt er ook op dat we steeds meer moeite hebben met het vinden van positieve oplossingen. Het lijkt erop dat we alles complex vinden. En is het probleem nog niet complex, dan maken we het probleem complex.

Wheeler Dealer is weer zo’n mooi TV voorbeeld van eenvoud en complexiteit. Wanneer een specialist een versnellingsbak gaat reviseren, weet je niet wat je ziet. Wie heeft dit in hemelsnaam kunnen bedenken? Zo geraffineerd, zo uitgekiend, dat bestaat niet. Jawel, het bestaat wel. Geniaal. Hoe dan? Wel, stapje voor stapje. Beginnend met een prototype en uitgebouwd tot een geweldig stukje techniek. Het middeleeuwse Heideboerderijsysteem waar GraanGeluk zich van bedient, is ook niet zomaar ontstaan. Dit is ook een systeem dat door de eeuwen heen steeds verder verfijnd is. Hetzelfde geldt voor ecosystemen in de natuur, welke in de loop van miljoenen jaren zijn ontstaan. De zorgen om biodiversiteitafname zijn groot. Waarom? Zet een autowrak ergens neer, kijk er niet meer naar om, en de natuur maakt zich meester. Werp een boom in de rivier, kijk er niet meer naar om, en de natuur maakt zich meester. Binnen enkele maanden is de gehele boom bezet met macro fauna. Zo simpel is het. En toch loopt het Europese programma Kaderrichtlijn Water dat onder meer tot doel heeft tot een betere ecologische waterkwaliteit te komen in onder meer de grote rivieren die mijn werkgever Rijkwaterstaat beheert, niet goed. Er worden komende drie jaar honderden miljoenen euro’s extra ingepompt om toch maar de einddoelen te kunnen halen voor 31 december 2027. Terwijl het project al vijftien jaar loopt. Waar gaat het mis?

Laatst zat ik bij de zeer ervaren constructeur Hans. Ik moest even weten of ik met de nieuwe vloer risico’s zou lopen wanneer ik iets zou doen nabij de fundering. Daarin antwoordde hij bevestigend: niet bij die fundering in de buurt komen. Niets verlagen, niets uitgraven. Gewoon ophogen. Prima advies. Lekker simpel. Recentelijk was Hans bij een grote oude loods. Er waren allemaal vraagtekens over de stabiliteit. Dus werd een computer ingezet. Het apparaat draaide en draaide. Een groot pak papier met allerlei uitkomsten volgt. Ja. de loods is oké. Dan komt de oorspronkelijke veertig jaar oude berekening boven water: op slechts vijf A viertjes staat de gehele berekening, gemaakt door de toenmalig directeur van het bouwbedrijf. Dit getuigt van kennis., van beheersing, van controle. Hoeveel directeuren heden ten dage zijn nog in staat sterkteberekeningen te maken? Wie is nog in staat om de kern te vatten in 5 A viertjes waar een computer een complete schoenendoos vol uit spuwt?

India kan de simpele oplossing zijn voor mijn ziekte. Dat kan, maar het hoeft niet, zou een van mijn voormalige hematologen zeggen. Zo is het. We weten het niet. Of iets werkt, blijft altijd een vraagteken. Totdat je het uitprobeert. We gaan het uitproberen. Maakt het dan nog uit hoe ik me gedraag? Moet ik me mentaal voorbereiden? Door in retraite te gaan? Of door een koud waterbad te nemen? Of door te gaan mediteren? Of een sla- dieet te gaan volgen? Er gebeurt iets in mijn hoofd. Waar ik de afgelopen maanden in Europa het predicaat ‘uitbehandeld’ kreeg, raakte ik niet verlamd maar voelde ik eindelijk weer het leven in mij. De focus gericht op lieve mensen, op gezelligheid, op saamhorigheid, op lekker brood en lekker bier. Want ik ben niet uitbehandeld, artsen in Europa zijn uitbehandeld, het werken onmogelijk gemaakt door zelf bedachte procedures en protocollen. Gevangen binnen hun eigen opgeworpen juridische kaders. Ik ben helemaal niet uitbehandeld. Wat een verkeerde framing. Wat een onzin. In India gaan ze verder met mij. Dit is een mooie kans. Voor mij. Reden voor vreugde. Reden voor optimisme. Reden voor feest.

Het wordt tijd dat we als gemeenschap gaan beseffen dat we het leven – onze kenniseconomie – ook te ingewikkeld kunnen maken, te complex. Zeker op financieel en juridisch gebied. We dwalen te ver af van de kern. Van de Plassche laat het zien in zijn reisverslagen, met de start van de commerciële fruitteelt die we als Nederland hebben afgekeken van de USA. Niks mis mee want we begrepen de veranderingen en we snapten de kern. Maar waar gaat het tegenwoordig over? We bestoken elkaar met brieven, e-mails en apps die we zelf nauwelijks begrijpen. Laat staan dat de ontvanger de inhoud begrijpt. We maken ruzie, we de-escaleren, we vergaderen ons suf… We divergeren, configeren, centreren. Snappen we onszelf nog wel? Jongeren zijn in grote getalen bang voor de toekomst. Angst is de slechtste raadgever. Alleen kalmte kan ons redden….. Wheeler Dealsers laat het ook zien: de dagwaarde van een auto kan nihil zijn. Maar als een echte kenner, iemand die motoren snapt, een verstopte filter weet op te sporen en zonder kosten een dreigend probleem weet op te lossen in ogenschijnlijk tien minuten, waarom dan die auto afschrijven en naar de sloop brengen? Ook ik heb wat verstopte filters. Mijn dagwaarde is ook nihil. Ik hoop daarom dat India een paar slimme monteurs in dienst heeft. Straks ben ik hopelijk weer veel geld waard. Er is vast een protocol bedacht door een half gare jurist waarin staat hoe mijn dagwaarde te berekenen is…..